ข้อควรระวังในการใช้มัลติมิเตอร์แบบเข็มและมัลติมิเตอร์แบบดิจิตอลที่จำเป็นต้องทราบก่อนใช้งาน

มัลติมิเตอร์แบบเข็มและแบบดิจิตอลเป็นเครื่องมือวัดละเอียดค่าทางไฟฟ้าของช่างและผู้ที่่ทำงานเกี่ยวข้องกับวงจรไฟฟ้า   จากการศึกษาคู่มือมัลติมิเตอร์มากกว่า 20 รุ่น พบว่ามีหลักการและข้อควรระวังในการใช้ที่เหมือนๆ กัน  อาจจะเขียนแตกต่างกันในรายละเอียดบ้างสำหรับแต่ละรุ่น  หน้าแรกๆหรือบทแรกๆของคู่มือมัลติมิเตอร์จะอธิบายเกี่ยวกับความปลอดภัยทางไฟฟ้า และข้อควรระวังในการใช้มัลติมิเตอร์อย่างปลอดภัย  มีจุดประสงค์เพื่อให้ผู้ทำการวัดทำงานอย่างปลอดภัยและถูกต้องตามหลักความปลอดภัยรวมทั้งตัวมัลติมิเตอร์ไม่เสียหายจากการวัดนั้นๆ     สามารถสรุปข้อควรระวังในการใช้มัลติมิเตอร์ได้ดังนี้   ให้ลองเช็คว่ามีข้อไหนที่ทราบแล้วหรือมีข้อไหนที่เป็นข้อมูลใหม่  ?




การใช้มัลติมิเตอร์   วิธีใช้มัลติมิเตอร์


1.  ขณะทำการวัดให้จับตรงฉนวนกั้นมือ  อย่าจับปลายสายวัดตรงบริเวณที่เป็นตัวนำ   ดูรูปด้านล่าง

2. เช็คให้แน่ใจว่าได้ทำการเสียบสายวัดถูกต้องคือสายวัดสีแดงเสียบรู P+ และสายวัดสีดำเสียบรู -COM  ดูรูปด้านล่างสุด  และการเสียบสายวัดต้องตรงกับโหมดฟังก์ชั่นที่วัดอยู่   

3.  เช็คให้แน่ใจว่าได้ปรับย่านวัดตรงกับค่าที่จะวัด  เช่น วัดแรงดันไฟ VDC ต้องใช้ย่านวัด VDC เท่านั้น  วัดความต้านทานต้องใช้ย่านวัด R  เท่านั้น  เป็นต้น  การปรับย่านวัดผิดทำให้มิเตอร์พังและอาจเป็นอันตรายต่อผู้วัด   ถึงแม้มัลติมิเตอร์ดิจิตอลบางรุ่นจะมีฟังก์ชั่นป้องกันแต่ไม่ควรตั้งย่านวัดผิดเพราะอาจทำให้มิเตอร์วัดค่าเพี้ยนได้  

4. ห้ามใช้มัลติมิเตอร์เกินลิมิตสเปคและเกินลิมิตของย่านวัด  เช่น  จะวัดไฟ 12VDC ควรใช้ย่านวัด 50VDC ที่ย่านวัด 50VDC นี้จะวัดค่าได้สูงสุดแค่ 50VDC  กรณีต้องการวัดไฟ 60VDC  ต้องปรับไปที่ย่านวัด 250VDC   หลักการคือให้ใช้ย่านวัดที่สูงกว่าค่าที่จะวัดแต่ไม่ควรใช้ย่านวัดที่สูงเกินไปเพราะจะทำให้การวัดคลาดเคลื่อนสูง ยกตัวอย่างเช่น  จะวัดไฟ 60VD ควรใช้ 250VDC เพราะใกล้กว่าและครอบคลุมค่่าที่จะวัด  ไม่ควรใช้ย่านวัด  1000VDC เพราะจะทำให้ค่าที่วัดคลาดเคลื่อนสูง    กรณีงานที่ไม่ได้เน้นความถูกต้องคือวัดเพื่อให้รู้ค่าแรงดันไฟโดยประมาณเท่านั้นก็สามารถใช้ย่านวัด 1000VDC วัดไฟ 60VDC ได้ ขึ้นอยู่กับความต้องการของงาน


มัลติมิเตอร์  Multimeter
    ขณะวัดไฟให้จับตรงบริเวณที่เป็นฉนวนกั้นมือเท่านั้น อย่าจับปลายสายบริเวณที่เป็นตัวนำเด็ดขาด



มัลติมิเตอร์  Multimeter
   เสียบสายวัดให้ถูกกับฟังก์ชั่นที่จะวัด   เช็คให้แน่ใจว่าได้เสียบสายวัดถูกต้องแล้วก่อนวัด



5.  กรณีไม่ทราบค่าที่จะวัด   ให้ตั้งย่านวัดสูงๆไว้ก่อน แล้วค่อยปรับย่านวัดลงมาให้ใกล้ค่าที่จะวัด มัลติมิเตอร์แบบดิจิตอลสามารถตั้งเป็น Auto Range ได้จึงสะดวกในการวัด และ ถ้าค่าเกินย่านวัดมันจะมีวงจรป้องกันและแจ้งเตือนว่าค่าเกินย่านวัดอยู่   สำหรับมัลติมิเตอร์แบบเข็มจะไม่มีวงจรป้องกันต้องใช้ความระมัดระวังอย่างมาก  ให้หาข้อมูลก่อนวัดว่าตรงจุดที่จะวัดมีปริมาณไฟเท่าไหร  อาจดูจากป้าย  คำนวณโดยใช้กฏของโอห์ม  V = IR   หรือ   ดูจากหลักการทำงานของวงจร  

6.  การวัดตัวต้านทาน  การวัดความต่อเนื่อง   วัดไดโอด และ วัดทรานซิสเตอร์ ต้องวัดขณะที่ไม่มีไฟหรือให้วัดนอกวงจรเท่านั้น  ถ้าวัดขณะมีไฟอยู่มิเตอร์จะพัง 

7. การวัดคาปาซิเตอร์ต้องวัดขณะที่ไม่มีไฟ หรือให้วัดนอกวงจร ก่อนทำการวัดให้คายประจุก่อนทุกครั้ง

8.  ก่อนเปลี่ยนโหมดฟังก์ชั่นการวัดให้ถอดสายวัดออกจากจุดวัดก่อนทุกครั้งแล้วค่อยปรับโหมด

9.  การวัดแรงดันต้องวัดแบบขนานและการวัดกระแสต้องวัดแบบอนุกรม  ก่อนวัดกระแสให้ปิดสวิตช์ ถอดปลั๊กเพื่อตัดไฟออกจากวงจรและทำการต่อสายวัดแบบอนุกรมให้เรียบร้อยก่อน เมื่อต่อสายวัดเสร็จแล้วจึงเปิดสวิตช์เพื่อวัดกระแส

10.  การวัดแรงดันที่ปลอดภัยคือให้แตะสายวัดสีดำก่อน จากนั้นจึงแตะสายวัดสีแดง(สายมีไฟ)ตามมา และการถอดสายวัดให้เอาสายวัดสีแดง(สายมีไฟ)ออกก่อนจากนั้นจึงถอดสายวัดสีดำตามมา

11. ห้ามใช้มัลติมิเตอร์ในสภาพแวดล้อมต่อไปนี้  บริเวณที่มีความชื้น  มีน้ำ  มีฝุ่น  มีสารระเหย มีแก๊สและวัตถุไฟไว เนื่องจากอาจเกิดการระเบิดได้  สภาพแวดล้อมที่มีแก๊สและสารไว้ไฟต้องใช้เครื่องมีอวัดพิเศษเฉพาะทางเท่านั้นจะใช้มัลติมิเตอร์แบบทั่วไปวัดไม่ได้เด็ดขาด

12. ห้ามใช้มัลติเตอร์ที่ชำรุด สายวัดที่ฉนวนชำระ  ฝาครอบเปิดอยู่  และกรณีมัลติมิเตอร์แบตเตอรี่อ่อนต้องรีบเปลี่ยนใหม่แล้วค่อยทำการวัดเพราะแบตเตอรี่อ่อนจะทำให้ค่าที่วัดมีความคลาดเคลื่อนสูง

13. ห้ามวัดถ้ามือเปียก เสื้อผ้าเปียกหรือมีความชื้น

14. ผู้วัดต้องสวมรองเท้าที่เป็นฉนวนขณะทำการวัดและงานไฟฟ้าที่มีอันตรายห้ามทำงานคนเดียว ต้องมีเพื่อนร่วมงานช่วยเผื่อเกิดเหตุการณ์ฉุกเฉิน

15. การวัดแรงดันไฟ 30VAC rms  และ  60VDC ขึ้นไป ต้องใช้ความระมัดระวังให้มากเนื่องจากไฟปริมาณนี้เป็นอันตราย  ค่าแรงดันไฟอันตรายที่ว่านี้คู่มือมัลติเตอร์หลายรุ่นแนะนำไว้ มิเตอร์บางรุ่นอาจใช้ค่าอื่นๆ  เช่น 25VAC rms เป็นต้น

16. เก็บคู่มือมัลติเตอร์ไว้เผื่อมีความสงสัยในการใช้หรือลิมิตสเปคของมัลติมิเตอร์ให้อ้างอิงจากคู่มือของมัลติมิเตอร์รุ่นนั้นๆ  

17. การใช้งานมัลติมิเตอร์เหมาะสำหรับที่ผู้เรียนหลักสูตรไฟฟ้าอิเล็กทรอนิกส์เบื้องต้นมาแล้วซึ่งจะมีการเรียนการสอนเรื่องการใช้งานมัลติมิเตอร์  ไม่เหมาะสำหรับบุคคลทั่วไปที่ไม่ใช่ช่างหรือไม่ได้ฝึกมา  กรณีมีข้อสงสัยนอกจากอ่านคู่มือมิเตอร์แล้วให้ปรึกษาผู้มีความเชี่ยวชาญ    การใช้งานมัลติมิเตอร์โดยไม่มีความรู้หรือไม่แน่ใจเป็นอันตรายต่อผู้วัดและตัวมัลติมิเตอร์ด้วย

18. สรุปการใช้งานมัลติมิเตอร์คือคนพร้อม มิเตอร์พร้อม สภาพแวดเหมาะ  คนพร้อมคือมือเสื้อผ้าไม่เปียกชื้น  ใส่รองเท้าฉนวนและมีความรู้ความเข้าใจในการวัดค่าทางไฟฟ้าและผ่านการฝึกใช้งานมิเตอร์มาแล้ว  มิเตอร์พร้อมคือมิเตอร์ไม่ชำรุดสายวัดฉนวนไม่ชำรุดและแบตเตอรี่ไม่อ่อน  สภาพแวดเหมาะคือไม่ทำการวัดบริเวณที่เปียกชื้น มีสารไวไฟ แก๊สระหายเด็ดขาด   การซ่อมงานเฉพาะด้านและเฉพาะทางมากๆต้องให้ผู้ผลิตเครื่องนั้นและเป็นผู้ที่ได้รับการฝึกมาเฉพาะทางแล้วเท่านั้น   ปกติแล้วการซ่อมจะหมายถึงซ่อมอุปกรณ์ทั่วไปที่คุ้นเคยหรือรู้จักกันแล้ว กรณีเป็นอุปกรณใหม่ๆที่ไม่คุ้นเคยให้หาข้อมูลก่อนทำการซ่อม



ใช้งานมัลติมิเตอร์   Multimeterเช็คให้แน่ใจว่าได้ปรับย่านวัดตรงกับค่าที่จะวัด  ห้ามใช้เกินลิมิตของย่านวัดและเกินลิมิตสเปค


การใช้งานมัลติมิเตอร์  Multimeter
เช็คให้แน่ใจว่าได้ปรับย่านวัดตรงกับค่าที่จะวัด   ห้ามใช้เกินลิมิตของย่านวัดและเกินลิมิตสเปคมิเตอร์


19. เมื่อไม่ได้ใช้งานมัลติมิเตอร์ให้ปรับไปที่ตำเหน่ง OFF  บางรุ่นไม่มีตำเหน่ง OFF ให้ปรับไปที่ตำเหน่ง 1000VAC ก็ได้   

20. เมื่อไม่ได้ใช้งานมัลติมิเตอร์นานๆหลายเดือน ควรถอดแบตเตอรี่ออก ป้องกันแบตเตอรี่บวมจะมีน้ำยาไหล่ถูกวงจรและอุปกรณ์ตัวอื่นๆ  ควรเก็บมิเตอร์ไว้ที่ปลอดภัยคือบริเวณที่ไม่ร้อนไม่ชื้น 


สรุปวิธีใช้มัลติมิเตอร์แบบเข็มและวิธีใช้มัลติมิเตอร์แบบดิจิตอล  
1)   มิเตอร์พร้อม   เช็คมิเตอร์ให้อยู่ในสภาพพร้อมใช้งาน   แบตไม่อ่อน  ฝาปิดแน่น  ฉนวนของสายวัดไม่ชำรุด
2) คนพร้อม   มือไม่เปียกชื้น  เสื้อผ้าไม่เปียก และใส่รองเท้าที่เป็นฉนวนขณะทำการวัด  
3)  สภาพแวดล้อมพร้อม ไม่ทำการวัดบริเวณที่เปียกหรือชื้น  ห้ามวัดบริเวณที่มีแก๊สไวไฟ  สารไวไฟ  

4) ห้ามใช้มัลติมิเตอร์เกินลิมิตสเปคของมัลติมิเตอร์  ค่าที่จะวัดต้องเหมาะกับย่านวัด( Range) ที่ตั้งไว้ด้วย


ไม่มีความคิดเห็น:

แสดงความคิดเห็น

หมายเหตุ: มีเพียงสมาชิกของบล็อกนี้เท่านั้นที่สามารถแสดงความคิดเห็น